۱۸- «اذا عَرَفتَ فَاعْمَلْ ما شِئْتَ» چه معنی دارد؟

 

 معنی این حدیث آن است كه هرگاه معرفت حق پیدا شد آنچه عمل نیك بخواهی از زیاد و كم بجای آور؛ چنانكه در دنباله حدیث هم در بعضی جاها تصریح شده، مِنْ كَثیرِ الخَیر وَ قَلِیلِهِ، نه آنكه مراد آن باشد كه آنچه بخواهی از نیك و بد و حلال و حرام بجای آور؛ زیرا لازمه معرفت حقّ شدّت مراقبت نسبت به احكام و دقّت و عدم تخطّی از وظائف است؛ زیرا عارف، حقّ را در همه جا حاضر و ناظر مي‏داند و كسی كه حقّ را در همه حال حاضر بداند برخلاف امر او رفتار نمي‏كند.

 بشر تا موقعی كه در این جهان زندگی مي‏كند در دار تكلیف است و باید به وظائف مقرّره رفتار كند كه بعضی از مفسّرین ایه شریفه: وَاعْبُدْ رَبَّكَ حتّی یأتیكَ الْیقینَ را همانطور كه تذكر دادیم حتّی یأتیكَ الْمَوْتَ تفسیر نموده‏اند، بلكه اگر به معنی خود یقین هم بگیریم اشكالی پیدا نمي‏شود و غایت در مُغَیی داخل است؛ زیرا هرچه كمال روحی بشر بیشتر و معرفت زیادتر شود علاقه به بندگی خدا و اطاعت اوامر بیشتر مي‏شود. تا به جایی برسد كه كلفت عبادت و تكلیف از بین برود و تبدیل به راحت شود و آن در هنگام پیدا شدن یقین است كه در آن موقع از عبادت لذّت مي‏برد؛ چنانكه بزرگان دین و ائمّه هدات مهدیین(ع) از هیچ وظیفه خودداری نداشتند و در مقام عبادت از همه مراقب‏تر بودند و از عبادت لذّت مي‏بردند، كه فرمود: و قُرَّةُ عَینِی فِی الصّلوةِ(۱۱۴).

 كسانی كه مقید به احكام دین نیستند برخلاف دستور خدا و رسول(ص) رفتار نموده ایمان آنها ناقص است. و بعض قلندریه كه مدّعی وصول شده و مي‏گویند تكلیف بر ما نیست، خلاف عقل و شرع عمل كنند و مقصودشان آزاد بودن در شهوات و لذّات دنیویه است و خود عمل آنها تكذیب دعوی آنها مي‏كند؛ زیرا لازمه قرب و وصول، مداومت بر عبادت و بندگی و مراقبت در حفظ وظایف عبودیت است، نه آزاد گذاشتن نفس و توجه به لذّات دنیویه.

 و یكی از مزایای سلسله علیه نعمةاللّهیه از سابق همان‏طور كه مشروحاً بیان كردیم تقید به آداب شریعت مطهرّه بوده و مي‏باشد.

 وظیفه ما فقرای نعمةاللّهیه آن است كه نوامیس مقدّسه شریعت مطهرّه را حفظ نموده طبق دستور شرع مقدّس رفتار نماییم كه تكمیل باطن بدون حفظ ظواهر شرع ممكن نیست و اگر كوتاهی كنیم، برخلاف رضای خدا و بزرگان دین رفتار نموده‏ایم و آنان را رنجانده‏ایم؛ چنانكه در تفسیر ایه شریفه: وَ قُل اعْمَلُوا فَسَیري‏اللَّهُ عَمَلَكُم وَ رَسُولُهُ وَالمُومِنُون(۱۱۵) از حضرت صادق(ع) در كافی(۱۱۶) روایت شده كه فرمود: مالَكُم تَسُوئونَ رَسولَ‏اللَّهِ؟ فَقیلَ: كَیفَ نَسُوئُهُ؟ فَقالَ: اَماتَعْلَمُونَ [اَنَّ ]اعْمالَكُم تُعْرَضُ عَلَیهِ فَاِذا رَای مَعْصِیةً فِیها سائَهُ ذلِكَ فلا تَسُوئوا رَسولَ‏اللَّهِ و سُرُّوه.

 یعنی، چرا شما با پیغمبر خدا بد مي‏كنید؟ عرض شد كه: چگونه ما نسبت به او بد مي‏كنیم؟ فرمود: ایا نمي‏دانید كه اعمال شما بر آن حضرت عرضه داشته مي‏شود و هرگاه معصیتی در بین آنها ببیند رنجیده مي‏شود. پس با پیغمبر خدا بدی مكنید بلكه او را از خود خشنود كنید. و كلمه «والمؤمنون» كه در آن ایه ذكر شده، به علی و ائمّه(ع) تفسیر شده است.

 

 ۱۱۴) نور چشم من در نماز است.

۱۱۵) سورةالتوبة، ایه ۱۰۵: «عمل كنید كه خداوند و پیغمبر او و مؤمنین آن را خواهند دید».

۱۱۶) كتاب حجّة، باب عَرض الاعمال علی النّبی، حدیث ۳.

 

 

نقل از رساله رفع شبهات، تألیف: حضرت آقای حاج سلطانحسین تابنده رضاعلیشاه ثانی قدس سرّه سبحانی، چاپ پنجم، تهران، انتشارات حقیقت، ۱۳۷۷.